Λίγες μέρες μετά την έγκριση του νέου ΕΣΠΑ 2014-2020 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η στιγμή είναι κατάλληλη για μια πρώτη, ψύχραιμη ματιά στις αναπτυξιακές προτεραιότητες της χώρας που θα χρηματοδοτηθούν με κοινοτικούς πόρους τα επόμενα επτά χρόνια (συνολικά 20 δις € με επιπλέον 6 δις περίπου εθνικής συμμετοχής).
Απαραίτητες ορισμένες αρχικές παρατηρήσεις, πριν δούμε την ουσία του νέου πλαισίου:
Πρώτον, η ορολογία αλλάζει. Να συνηθίσουμε τον όρο "Σύμφωνο Εταιρικής Σχέσης" (ΣΕΣ) αντί του "Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς" (ΕΣΠΑ). Η αλλαγή δεν είναι απλά τεχνική. Δείχνει ότι στη νέα προγραμματική περίοδο οι συνέργειες με την ΕΕ για την Ανάπτυξη θα έχουν βάση εταιρικότητας, αλληλεγγύης και συνυπευθυνότητας, όχι απλώς ταμειακή.
Δεύτερον, μετά από τριάντα χρόνια συμμετοχής στην ΕΕ αλλά και ως συνέπεια της πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης που κλόνισε τη χώρα τα τελευταία πέντε χρόνια, το μοντέλο ανάπτυξης αλλάζει. Η νέα οικονομία γεννάει νέες προτεραιότητες. Οι κοινοτικές χρηματοδοτήσεις αυτή τη φορά θα κατευθυνθούν προς τους ανθρώπους, τα μυαλά, την επιχειρηματικότητα και τους φυσικούς πόρους. Η εποχή των κατασκευών, της ασφάλτου και του τσιμέντου έχει κατά βάση παρέλθει.
Τρίτον, η εφαρμογή του νέου Σχεδίου θα συνοδεύεται από σημαντικές καινοτομίες που δεν θα πρέπει να υποτιμηθούν. Από την στρατηγική έξυπνης εξειδίκευσης, τις εκ των προτέρων αιρεσιμότητες και τη σύνδεση με το ευρύτερο δημοσιονομικό πλαίσιο, ως τη νέα αρχιτεκτονική στις δομές, τον ρόλο και τη λειτουργία Διαχειριστών και Δικαιούχων, αλλά και τον πολυταμειακό χαρακτήρα των περισσότερων προγραμμάτων, το ΣΕΣ αποτελεί ένα νέο πλέγμα δικαιωμάτων και υποχρεώσεων. Καθοριστικοί παράγοντες για την αποτελεσματική εφαρμογή των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του ΣΕΣ είναι η σε εξέλιξη απλοποίηση των διαδικασιών διαχείρισης και υλοποίησης, ο ισχυροποιημένος συντονισμός μεταξύ Ταμείων αλλά και η αποτελεσματική διαχείριση της υπερδέσμευσης της τρέχουσας περιόδου.
Ας δούμε στη συνέχεια τη δομή αλλά και το περιεχόμενο του νέου Σχεδίου.
Η συνολική διάρθρωση του ΣΕΣ οικοδομείται γύρω από έξι τομεακά Επιχειρησιακά Προγράμματα, δεκατρία περιφερειακά – ένα ανά περιφέρεια - κι έναν οριζόντιο μηχανισμό τεχνικής βοήθειας που θα χρηματοδοτήσει την απαραίτητη διοικητική τεχνογνωσία για την συνολική επιτυχία του εγχειρήματος.
Σε σχέση με το περιεχόμενο, τα έξι θεματικά εργοτάξια αφορούν :
1. Επιχειρηματικότητα, Ανταγωνιστικότητα, Καινοτομία. Πρόκειται για το πρόγραμμα-ναυαρχίδα του ΣΕΣ που θα φέρει πάνω από 4 δις € στη καρδιά της πραγματικής οικονομίας. Θα αφορά τομείς αιχμής (τουρισμό, αγροδιατροφικό τομέα, πολιτισμό και δημιουργικές βιομηχανίες, πληροφορική, logistics, ενέργεια, φάρμακα-υγεία και περιβαλλοντική βιομηχανία) και θα προτάσσει το επιχειρηματικό ρίσκο και την επιχειρηματικότητα, μακριά από την επιδοματική νοοτροπία του παρελθόντος.
2. Μεταφορικές και περιβαλλοντικές υποδομές. Αυτή η δράση θα επιτρέψει την ολοκλήρωση όλων των έργων υποδομής (συμπεριλαμβανομένων και των ενεργειακών δικτύων) που έχουν ήδη ξεκινήσει με το ΕΣΠΑ αλλά και τη χρηματοδότηση νέων δικτύων μεταφορών με επιλεγμένες λιμενικές, αεροπορικές και σιδηροδρομικές συνδέσεις. Επίσης θα στηρίξει την - ελλιπή μέχρι τώρα - διαχείριση αποβλήτων που συνεχίζει να εκθέτει τη χώρα.
3. Ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού- ενεργός κοινωνική ενσωμάτωση. Η μάχη κατά της ανεργίας, η προστασία των αδυνάτων, η καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, η επανάκτηση των χαμένων δεξιοτήτων, οι ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης και η - κεφαλαιώδους σημασίας - σύνδεση της αγοράς εργασίας με την εκπαίδευση και τη κατάρτιση αποτελούν εδώ τις κεντρικές χρηματοδοτικές προτεραιότητες.
4. Μεταρρύθμιση του Κράτους. Οι μεγάλες ποιοτικές τομές στη λειτουργία του Δημοσίου που έχουν ήδη ξεκινήσει (οργανογράμματα, αξιολόγηση, κινητικότητα, προαγωγές κλπ) δεν αρκούν για τη δημιουργία ενός Κράτους-παρόχου δημόσιας υπηρεσίας αντί για το Κράτος-εργοδότη που γνωρίσαμε. Θα χρηματοδοτηθούν επιπλέον ηλεκτρονικές υπηρεσίες στους πολίτες, η μείωση του διοικητικού φόρτου των επιχειρήσεων, η ψηφιοποίηση κι ο εκσυγχρονισμός της Δικαιοσύνης, η αναβάθμιση των ΟΤΑ και η ενίσχυση ευπαθών κρατικών δομών και υπηρεσιών που δέχονται μεγάλη πίεση όπως οι τομείς της Υγείας και της Μετανάστευσης.
5. Αγροτική Ανάπτυξη. Παρόλο τον πακτωλό των κοινοτικών ενισχύσεων μέχρι τώρα, η πρόκληση ενός ανταγωνιστικού, εξαγωγικού αγροδιατροφικού τομέα παραμένει ζητούμενο. Η στήριξη καινοτόμων, οικονομικών δραστηριοτήτων στην ύπαιθρο που θα παράγουν προστιθέμενη αξία και υψηλή ποιότητα, είναι τώρα η απόλυτη προτεραιότητα σ´ αυτό το πρόγραμμα - κλειδί του ΣΕΣ.
6. Γαλάζια Ανάπτυξη. Τέλος αυτή η θεματική διάσταση δεν θα μπορούσε να λείπει από το αναπτυξιακό πρότυπο μιας χώρας που διακρίνεται παγκοσμίως για τη ναυτιλία και τις ιχθυοκαλλιέργειες της. Κι εδώ οι χρηματοδοτήσεις θα στηρίξουν δράσεις που θα επιτρέψουν τη μετάβαση προς ένα σύστημα εμπορίας και μεταποίησης με ισχυρή εμπορική και εξαγωγική αξία.
Αυτή η επισκόπηση του νέου ΣΕΣ θα ήταν ημιτελής χωρίς τρεις καταληκτικές παρατηρήσεις οριζόντιου χαρακτήρα που συνδέονται άμεσα με τη βελτιστοποίηση των πόρων και τη μεγιστοποίηση του προσδοκώμενου αναπτυξιακού αποτελέσματος :
Α. Τα δεκατρία Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΠΕΠ) θα πρέπει να εκμεταλλευτούν τη νέα μεγάλη πρόκληση της χρηματοδότησης μέσα από πολυτομεακά και πολυταμειακά εργαλεία. Αυτό ίσως ξεβολέψει κάποιους λίγους, αλλά θα πρέπει να εμπνεύσει τους πολλούς. Για πρώτη φορά αντί για τις παραδοσιακές μονοθεματικές προσεγγίσεις, η τοπική ανάπτυξη θα περνάει από συνδυαστικές χρηματοδοτήσεις, από πολλές πηγές και Ταμεία. Πρόκειται για ευκαιρία όχι για απειλή.
Β. Η καταλυτική αναπτυξιακή προοπτική που συνδέεται με το ΣΕΣ, προϋποθέτει τη συνολική βελτίωση του ρυθμιστικού περιβάλλοντος στη χώρα. Το άνοιγμα των αγορών προϊόντων και υπηρεσιών, η καταπολέμηση της γραφειοκρατίας, η απλοποίηση των αδειοδοτήσεων και η αδυσώπητη μάχη κατά της διαφθοράς και της απάτης, είναι συντρέχουσες προϋποθέσεις για να πιάσουν τόπο οι κοινοτικές χρηματοδοτήσεις τα επόμενα επτά χρόνια.
Γ. Τέλος, το ΣΕΣ αν και βασική πηγή ρευστότητας της ελληνικής οικονομίας, δεν θα πρέπει να καταστεί - όπως συνέβη στο παρελθόν με τους κοινοτικούς πόρους - ένας απλός μηχανισμός διανομής, αλλά να γίνει δυναμικός μοχλός παραγωγής πλούτου. Να γεννήσει και ανάλογες ιδιωτικές επενδύσεις, να βοηθήσει την στροφή προς την επιχειρηματικότητα, να δράσει ως καταλύτης μιας καινοτόμου, εξωστρεφούς οικονομίας που παράγει και εξάγει, αξιοποιώντας παράλληλα και τα κατάλληλα χρηματοδοτικά εργαλεία.
Το αναπτυξιακό μέλλον της χώρας για τα επόμενα επτά χρόνια, περνάει μέσα από την αξιοποίηση των ευκαιριών, πόρων και δυνατοτήτων που φέρνει το ΣΕΣ. Ποτέ πριν στο παρελθόν δεν υπήρχε μεγαλύτερη ανάγκη για χρηματοδοτήσεις που στηρίζουν την κοινωνική συνοχή αλλά και την ισόρροπη ανάπτυξη όλων των περιοχών της χώρας. Τα χρήματα αυτά πρέπει να πιάσουν τόπο. Σ´αυτή τη στρατηγική επιλογή δεν νοείται αποτυχία.
Σχόλια
(0)
