Άρθρο του ευρωβουλευτή Μαργαρίτη Σχοινά
Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 19 Οκτωβρίου 2008

Ας μη χάνουμε χρόνο και ας μη ξοδεύουμε λέξεις για τη διάγνωση των αιτιών που οδήγησαν στην παρούσα διεθνή, οικονομική κρίση. Τα πράγματα είναι απλά: πληρώνουμε τις εκκεντρικότητες του αμερικανικού χρηματοπιστωτικού συστήματος που έμαθε να λειτουργεί χωρίς κανόνες, χωρίς εποπτεία, κινούμενο αποκλειστικά στη βάση μιας υπερβολικής ρευστότητας που έπρεπε να μοιραστεί εδώ και εκεί. Κάπως έτσι λοιπόν, οι αμερικανοί τραπεζίτες χρηματοδότησαν επισφαλή στεγαστικά δάνεια, επιμολύνοντας όχι μόνο τους δικούς τους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς αλλά και όλους όσους είχαν την απερισκεψία να επενδύσουν σε χρεόγραφα και συμμετοχές που τώρα πια μάθαμε να αποκαλούμε ως "τοξικά".
 
Έτσι λειτουργεί η παγκοσμιοποιημένη σημερινή οικονομία όπου οι ροές του χρήματος και η αλληλεξάρτηση των οικονομικών μεγεθών είναι υπερεθνικά δομημένες, σε αντίθεση με τους εποπτικούς μηχανισμούς, τις διαδικασίες δημοκρατικού ελέγχου και την πολιτική λογοδοσία που παραμένουν δυστυχώς εθνικές. Το ζητούμενο τώρα πια, δεν είναι η διάγνωση αλλά η συνταγογράφηση της υπερεθνικής θεραπευτικής αγωγής που για να είναι αποτελεσματική πρέπει να επικεντρώνεται στις αιτίες της ασθένειας και όχι στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων.

Ευτυχώς, η οικονομική πρακτική στην Ευρώπη έχει αποφύγει τις αμερικανικές ακρότητες. Οι αμερικανικές τράπεζες δανείζουν κατά μέσο όρο 32 δολάρια για 1 δολάριο πραγματικής κατάθεσης, ενώ οι Ευρωπαϊκές μόνο 12 δολάρια. Επιπλέον, οι συλλογικές άμυνες της Ευρωζώνης προς το παρόν λειτουργούν ικανοποιητικά και πειστικά. Οι ηγέτες της Ευρωζώνης ήδη εγγυήθηκαν με κρατικές εγγυήσεις την δυνατότητα επανακεφαλαοιποίησης. Η ΕΚΤ με επιτυχία συντόνισε τις ενέσεις ρευστότητας στην αγορά, μείωσε επιτέλους τα επιτόκια και με αυτόν τον τρόπο μάλλον δικαίωσε όσους την θέλουν ανεξάρτητη αλλά και πολιτικά ευαίσθητη στα σημάδια των καιρών. Η Γαλλική Προεδρεία προκάλεσε το συντονισμό των Κρατών-Μελών στο ECOFIN που κινήθηκαν συλλογικά για την εγγύηση των καταθέσεων και έτσι κάλυψαν την έλλειψη έγκαιρης αντίδρασης της Επιτροπής, η οποία προτίμησε να περιμένει τις αντιδράσεις των μεγάλων οικονομιών της Ευρωζώνης, αντί να τις κατευθύνει. Με λίγα λόγια η Ευρωζώνη προέβαλε την εικόνα μιας Ευρώπης που ξέρει να αντιδράσει παρόλο το ιδιότυπο θεσμικό της πλαίσιο που σε άλλες περιπτώσεις οδηγεί σε κακοφωνίες.

Ειδικότερα όσον αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση, η κατάσταση όπως έχει σήμερα δημιουργεί ένα νέο πεδίο ευκαιριών για να ληφθούν μέτρα οικονομικής πολιτικής που συνειδητά παραμελήθηκαν την εποχή της ίδρυσης της ΟΝΕ, όταν η έμφαση δόθηκε στην νομισματική διάσταση του εγχειρήματος. Τώρα είναι ώρα να δούμε και το "Ο", όχι μόνο το "Ν" της ΟΝΕ. Εξάλλου διαχρονικά η Ευρωπαϊκή Ενοποίηση προχώρησε μέσα από κρίσεις (π.χ. διοξίνες, τρελές αγελάδες, ιρλανδικό όχι) που γέννησαν πολιτικές ευκαιρίες για κοινή δράση.

Τί άλλο μένει να γίνει; Το επόμενο στάδιο είναι η θεσμική θωράκιση της ΟΝΕ με κοινούς πανευρωπαϊκούς κανόνες που θα εγγυώνται όχι απλά την αντίδραση σε τέτοιου είδους κρίσεις αλλά την πρόληψη και την έγκαιρη αντιμετώπισή τους. Συγκεκριμένα, χρειαζόμαστε δρακόντειους νόμους για την εποπτεία του χρηματοπιστωτικού συστήματος, αυστηρή νομοθεσία για τους οργανισμούς αποτίμησης της πιστοληπτικής ικανότητας, κανόνες για τους όρους κεφαλαιουχικής επάρκειας. Εξίσου σημαντικά θα είναι μέτρα για την αποτίμηση πολύπλοκων χρηματοοικονομικών προϊόντων, την ομοιόμορφη εγγύηση των καταθετικών σχημάτων και γιατί όχι, τη διαφάνεια στις αμοιβές των στελεχών που επηρεάζουν καθοριστικά τη λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος. 

 Όλα αυτά, θα πρέπει να αποτυπωθούν σε έναν "Ευρωπαϊκό Χάρτη Οικονομικής Διακυβέρνησης"  που θα συμφωνηθεί μεταξύ Βρυξελλών-Φρανκφούρτης και εθνικών πρωτευουσών και θα αποτελεί την ευρωπαϊκή μεσομακροπρόθεσμη απάντηση στα διδάγματα της τωρινής κρίσης. Οι ευρωπαίοι πολίτες απαιτούν λογοδοσία, απόδοση ευθυνών, εμπιστοσύνη και σταθερότητα.

Οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών φανερώνουν το αναδυόμενο Ευρωπαϊκό consensus για την ανάληψη κοινής δράσης προς αυτήν την κατεύθυνση. Σε πολιτικό επίπεδο ο Ευρωπαϊκός Χάρτης Οικονομικής Διακυβέρνησης όχι μόνο θα θωρακίσει το σύστημα και θα καθησυχάσει πολίτες και αγορές, αλλά θα παράξει και ένα άλλο μη αμελητέο αποτέλεσμα: θα βάλει τέλος σε ακραίες φωνές εντυπωσιασμού, ατάκας και χαϊδέματος αυτιών που ήδη αναγγέλλουν το "τέλος του καπιταλισμού" και ζητούν την αναθεώρηση όλων των μέτρων που μας οδήγησαν στην ασφάλεια της Ευρωζώνης.

Ειδικά στην Ελλάδα όπου αυτές οι φωνές ενδημούν και στα δύο άκρα του κομματικού μας συστήματος, χρειαζόμαστε ένα μέτωπο υπευθυνότητας που θα βάλει φρένο στον οικονομικό λαϊκισμό. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι χάρη στην Ευρωζώνη αποκαταστήσαμε τη δημοσιονομική εντιμότητα στη χώρα μας, απολαύσαμε φθηνά στεγαστικά δάνεια για όλους, νομισματική σταθερότητα και πολιτική συναίνεση. Ούτε πρέπει να ξεχνάμε ότι οι Κοινοτικοί πόροι 25 δισ. ευρώ του ΕΣΠΑ είναι στην πράξη συνδεδεμένοι με την τήρηση των υποχρεώσεων της δημοσιονομικής πειθαρχίας που η Ευρωζώνη προσφέρει. Κραυγές λαϊκισμού και δηλώσεις δέκα δευτερολέπτων για τα βραδινά τηλεοπτικά δελτία δεν προσφέρονται για λύση στις τωρινές δύσκολες στιγμές.

Νέοι Κανόνες λοιπόν για τη Νέα Οικονομία. Το τέλος της αυθαιρεσίας, των χρηματιστηριακών πάρτυ, των δήθεν αυτοδεσμεύσεων της αγοράς και των πιστωτικών ιδρυμάτων δεν σημαίνει το τέλος της ελεύθερης οικονομίας. Αποτελεί όμως έναυσμα για νέα πειστική νομοθεσία, νέες εγγυήσεις για τους πολίτες και τον επιχειρηματικό κόσμο, για τη γέννηση ενός ευρέος κινήματος υπευθυνότητας που θα υπερασπίζεται τη λογική της παγκόσμιας αγοράς χωρίς όμως να παραδίδεται σε αυτή.