"Ήρθε η ώρα τα λιμάνια του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης να ακολουθήσουν το επιτυχημένο μοντέλο των μεγαλύτερων λιμανιών των χωρών της Ε.Ε."

Άρθρο του Ευρωβουλευτή της Νέας Δημοκρατίας Μαργαρίτη Σχοινά
"Ναυτικά Χρονικά", Τεύχος Μαρτίου

Τα λιμάνια έχουν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη των θαλάσσιων μεταφορών και στην αύξηση της συνοχής της Ευρώπης. Παράλληλα, αποτελούν άμεση και έμμεση πηγή για περισσότερες από μισό εκατομμύριο θέσεις απασχόλησης.

Στην εποχή μας βιώνουμε μία μεταστροφή από τις οδικές μεταφορές προς τη θαλάσσια και την εσωτερική ναυσιπλοΐα, γεγονός που αυξάνει κατακόρυφα τις προοπτικές των λιμανιών -ειδικά αυτών που κατέχουν καίρια γεωγραφική θέση-,  τα οποία πλέον προσελκύουν διεθνείς επενδυτές κάθε είδους και προελεύσεως. Ένα είναι σίγουρο, ότι η αύξηση της ζήτησης για διεθνείς μεταφορές αυξάνει την ανάγκη για παροχή σύγχρονων, ανταγωνιστικών υπηρεσιών υψηλού επιπέδου. Ενδεικτικά αναφέρω ότι μέσω των 1200 εμπορικών λιμένων που υπάρχουν σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, διακινείται το 40% του ενδοκοινοτικού εμπορίου -στους λιμένες αυτούς δεν προσμετρώνται οι αρκετές εκατοντάδες λιμένων που βρίσκονται στις εσωτερικές πλωτές οδούς-.

Ήρθε η ώρα τα δύο σημαντικότερα λιμάνια της χώρας μας να ακολουθήσουν τις διεθνείς τάσεις των παγκοσμιοποιημένων αγορών και να αλλάξουν σελίδα. Ήρθε η ώρα τόσο το λιμάνι του Πειραιά όσο και το λιμάνι της Θεσσαλονίκης να αυξήσουν τη δυναμικότητά τους, να βελτιώσουν τις εγκαταστάσεις τους, να εκσυγχρονίσουν τον λιμενικό τους εξοπλισμό με νέες τεχνολογικές καινοτομίες. Σήμερα η χώρα βρίσκεται μπροστά στο δίλημμα των μεταρρυθμίσεων και της ανάπτυξης, έναντι της οπισθοδρόμησης και της στείρας άρνησης. 

Απέναντι στην προοπτική εκσυγχρονισμού βρίσκεται η ξεπερασμένη προσέγγιση όσων απλώς υπερασπίζονται στενά συντεχνιακά συμφέροντα. Όταν έχει κάποιος στη κατοχή του ένα παραλιακό ακίνητο, μεγάλης αξίας, σε προνομιακή θέση, δεν έχει παρά να το εκμεταλλευτεί σωστά προς όφελος του ιδίου και των παιδιών του. Το ακίνητο παραμένει στην κυριότητά του, με τη διαφορά ότι ανακαινίζεται και βελτιώνει αισθητά την ποιότητα ζωής των ενοίκων, αναβαθμίζοντας παράλληλα ολόκληρο τον περιβάλλοντα χώρο. Ποιός δε θα ακολουθούσε λοιπόν το παραπάνω παράδειγμα, εάν επρόκειτο για ένα οικόπεδο που είχε κληρονομήσει από τους γονείς του; Η κυβέρνηση έχει παρουσιάσει μια ολοκληρωμένη και ξεκάθαρη πρόταση για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των λιμένων, καταφέρνοντας να διασφαλίσει τόσο το δημόσιο χαρακτήρα τους όσο και τα δικαιώματα των εργαζομένων.

Η κυβερνητική πρόταση ακολουθεί την πετυχημένη πορεία των μεγαλύτερων λιμανιών της ηπειρωτικής Ευρώπης, στα οποία οι συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτικού τομέα αποτελούν την πιο συνηθισμένη μορφή ανάπτυξης και προσέλκυσης επενδυτών. Η απόδοση των τεχνικών εγκαταστάσεων του ισπανικού λιμανιού της Αλχεθίρας μετά την σύμπραξη αγγίζει το 90%, του λιμανιού του Ρότερνταμ το 84%, της Μασσαλίας το 80%, της Χάβρης το 79% και του Άμστερνταμ το 73%.

Σύμφωνα και με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (απάντηση Επιτρόπου J. Barrot στην κοινοβουλευτική ερώτησή μου Νο Ρ262), η παραχώρηση τμήματος των εμπορικών δραστηριοτήτων σε τρίτους παρόχους υπηρεσιών μπορεί να αυξήσει σημαντικά την ανταγωνιστικότητα ενός λιμανιού συνολικά, αφού μειώνει τους φραγμούς εισόδου και τονώνει τον ανταγωνισμό μεταξύ των λιμένων. Το επιτυχημένο μοντέλο παραχώρησης εμπορικών δραστηριοτήτων λιμένων σε τρίτους παρόχους υπηρεσιών -η διαδικασία και οι όροι της οποίας ελέγχονται από την Επιτροπή- έχει σημαντική επίδραση στην οικονομική δραστηριότητα των λιμένων συνολικά, τα οικονομικά οφέλη τις οποία αγγίζουν το ποσό του 1 δισ. Ευρώ σε βάθος χρόνου είκοσι ετών.

Ειδικά για την περίπτωση της Θεσσαλονίκης, παρ’ όλο που η γεωγραφική θέση της πόλης, την καθιστά πύλη στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, η σοβαρή έλλειψη υποδομών και εξειδικευμένου μηχανισμού στο λιμάνι είναι ένας από τους λόγους που την απομακρύνει από το στόχο της να γίνει το διαμετακομιστικό κέντρο της περιοχής. Δεδομένου ότι οι κρατικές επιχορηγήσεις αντίκεινται στην Κοινοτική νομοθεσία περί κρατικών ενισχύσεων και του ότι η ΟΛΘ ΑΕ δεν δύναται να σηκώσει το βάρος τέτοιων επενδύσεων, το κενό αυτό καλείται να καλύψει ο στρατηγικός επενδυτής με υπερεπενδύσεις υποδομών και εξοπλισμού. Η παραχώρηση τμήματος των εμπορικών δραστηριοτήτων του λιμανιού σε τρίτους παρόχους, θα λύσει προβλήματα όπως η αύξηση πελατών, η βελτίωση της παραγωγικότητας, η ένταξη της περιοχής σε ευρύτερες εφοδιαστικές αλυσίδες και η προσαρμογή στις νέες τεχνολογίες. Στα συγκριτικά πλεονεκτήματα του λιμανιού της Θεσσαλονίκης οφείλουμε να προσθέσουμε και το γεγονός ότι τουλάχιστον για τα επόμενα δέκα χρόνια, θα είναι το μοναδικό λιμάνι της περιοχής στη ζώνη του ευρώ που σημαίνει λιγότερη γραφειοκρατία και συναλλαγματικά κόστη. 

Τα ίδια επιχειρήματα (γεωγραφική θέση, απαγόρευση κρατικών ενισχύσεων, ανάγκη επενδύσεων, προσαρμογή στις απαιτήσεις αυξανόμενου ανταγωνισμού για διεθνή φορτία) ισχύουν και για το λιμάνι του Πειραιά. Σε αυτή την περίπτωση βέβαια υπάρχει και το de facto πλεονέκτημα της αγοράς των 5 εκατομμυρίων καταναλωτών του Λεκανοπεδίου που απαιτούν σταθερή ροή εμπορευμάτων σε χαμηλές και ανταγωνιστικές τιμές.

Οι ευκαιρίες εκσυγχρονισμού λίγες φορές παρουσιάζονται και η Ελλάδα έχει μακρύ δρόμο ακόμα να διανύσει. Τα λιμάνια της Θεσσαλονίκης και του Πειραιά μόνο κέρδος μπορούν να έχουν ακολουθώντας το δοκιμασμένο και επιτυχημένο μοντέλο παραχώρησης εμπορικών δραστηριοτήτων σε τρίτους, που εδώ και πολλά χρόνια έχουν υιοθετήσει οι μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις που διαθέτουν λιμενικές εγκαταστάσεις. Είμαστε στο σωστό δρόμο. Να μην κάνουμε πίσω.